Na het bezoeken van de tentoonstelling met L’Atelier Rouge met werk van Matisse wilden we nog wel een “grand crème”. Als je echter niet wilde lunchen kan je in de Fondation Louis Vuitton niet terecht. We zouden kunnen rondwandelen in de Jardin des Acclimatisations om te kijken of we daar iets zouden kunnen vinden. Dat werd een vreselijke wandeling door opgewonden mensenmassa’s. Na uiteindelijk een half uur in de rij te hebben gestaan was het eindelijk mogelijk een bekertje nog niet eens zo slechte koffie te drinken. Ik vraag me af of Louis Vuitton zich ooit gerealiseerd heeft dat zijn museum naast zo’n kermis terecht zou komen, om maar te zwijgen over hoe Frank Gehry hierop zou reageren. Goed, we hadden pech, verkeerde dag, op naar Elsworth Kelly!
Daar was weer een mooi voorbeeld te zien van het abstract expressionisme dat in de Verenigde Staten was ontstaan halverwege de vorige eeuw. Evenals in de tentoonstelling van Robert Ryman was een geconcentreerd overzicht te zien van de ontwikkeling van de kunstenaar. Waar Ryman als kunstenaar iets later tot wasdom is gekomen en meer fundamenteel werkte met de randvoorwaarden om tot een schilderij in een ruimte te komen (Le regard en acte heet de tentoonstelling), is het bij Kelly nog zo dat hij bezig is met hoe hij bepaalde waarnemingen met vormen en kleuren tot een schilderij kan maken. In het begin van zijn carriere is Kelly naar Frankrijk gegaan en werkt hij met eenvoudige vormen die hij gezien heeft, zoals bijvoorbeeld een paaltje langs de weg met een gele bovenkant. Hij maakt hier een klein abstract schilderij van waar de herkomst nog wel aan te wijzen valt. Later, als hij na zes jaar terug is in de USA vormt hij zijn observaties steeds meer tot abstracte doeken die zich naadloos in het zich dan ontwikkelende abstract expressionisme voegen. Bij deze een indruk van de tentoonstlling met een persoonlijke keuze van werken:
Kilometer Marker – 1949
Toilette – 1949
Cut-out in wood – 1950
Seine – 1950, een systematisch gevormde reflectie op het water
La combe I – 1950schaduwen van een traphek op de traptreden. Het rood maakt de bron onherkenbaar
Window, Museum of Modern Art, Paris – 1949
Three grey panels (detail) – 1987
Colour panels for a large wall
Train Landscape – 1953
Tableau vert – 1952
Atlantic – 1956
Bewerkte ansichtkaart die Kelly lange tijd maakte en aan vrienden en bekenden stuurde
Vroeger, voor en tijdens mijn studie ging ik regelmatig naar Parijs. Ik sliep in goedkope hotels of in een tentje op de camping in het Bois de Boulogne. Die laatste herinner ik me als een fijn park met een camping waar je door dronken Scandinaviërs en coole Amerikanen die tot het ochtendgloren dronken en discussieerden niet echt tot slapen kwam. Juist in dat park werd de Fondation Louis Vuitton gehuisvest in een door de beroemde Amerikaanse architect Frank Gehry ontworpen gebouw dat als een met kunststof en metaal gepanserd insect in het groen ligt. We besloten de Fondation te bezoeken, een tentoonstelling van Elsworth Kelly trok ons en er was ook een kleine tentoonstelling te zien rondom L’Atelier Rouge, het beroemde atelierschilderij van Henri Matisse.
Om daar te komen namen we de metro richting La Défense naar Les Sablons. Vandaar loop je vrij eenvoudig naar het privé museum van Vuitton. Dat wil zeggen, op normale dagen. Ik had in de stad al affiches gezien met “Happy Holy” in min of meer Indische stijl. Bij het verlaten van de metro zag ik al vrij veel Aziatische mensen, maar richting de Jardin des Acclimatisations (een amusementspark) zag ik enorme rijen mensen staan met veel kinderen. De weg leek ondoordringbaar en we besloten om het park te lopen, wat overigens met het mooie weer geen straf was. Het park bleek het Holi feest te organiseren en dat deden ze met verve: overal waren podia opgesteld waar onder luide muziek Indische dansgroepen hun kunnen toonden en overal liepen bezoekers met gekleurde gezichten hun kinderen bezig te houden.
Een werk van Katharina Grosse in het trappenhuis: Canyon – 2022
Toen we bij de ingang door de poortjes zijn gekomen besloten we eerst het atelierschilderij van Matisse te bekijken. Het hangt normaal in het MoMA in New York, maar nu is een tentoonstelling rond het schilderij georganiseerd waarin de geschiedenis er om heen en de werken van de kunstenaar die er op afgebeeld staan voor het eerst weer in één ruimte te zien zijn, dicht bij waar ooit het doek is geschilderd. Het doek heeft kunsthistorische waarde gekregen omdat de afbeelding van het atelier veranderd werd tot een bijna abstracte collage door een ingreep van Matisse: Hij schilderde het grootste deel van het doek over in Venetiaans rood waarbij hij zijn eigen werk alleen hier en daar wat aanpaste om het esthetisch acceptabel te maken. Alle diepte verdween uit de afbeelding, alleen een okeren tekening suggereerde nog iets van diepte: revolutionair voor die tijd. Het is een mooie kleine maar gedegen tentoonstelling met prachtig werk van Matisse, een cadeautje!
Henri Matisse: L’Atelier Rouge, Issy les Moulinaux – 2011
Basquiat à Paris: naast de duo tentoonstelling met Andy Warhol ( Painting with four hands) bij Louis Vuitton laat de Pilharmonie ook de beats van Basquiat klinken: jazz en vroege hip-hop!
Jean-Michel Basquiat: Untitled (Left Hand Right Hand) – 1984-1985
En als je dan tòch in Parijs bent dan ga je toch zeker even naar de laatste hype: De Fondation Louis Vuitton heeft een gebouw laten neerzetten door de Amerikaanse architect Frank Gehry, vgl. Guggenheim Bilbao en de Walt Disney-concert hall in Los Angeles. Het geheel is buiten het centrum geplaatst in het Bois de Boulogne waar het naast een ouderwets kinderpretpark ligt te pronken tussen het groen. In de veronderstelling dat er tenminste een vaste collectie getoond zou worden kochten we een kaartje en wat schetst mijn verbazing: er was niets te zien. De Egon Schiele-Basquiat-tentoonstelling moet begin oktober openen en de vorige van afgelopen zomer was al weg. De toegang werd dus betaald voor bewondering van het gebouw. Het is een wat chaotisch geheel waarin je echt je weg moet zoeken. Het gebouw bestaat uit een harde kern waarin de ruimtes zich bevinden op diverse verdiepingen. Op die verdiepingen kan je ook naar buiten waar zich grote terrassen bevinden. Op die harde kern zijn dan grote transparante schillen bevestigd die de buitenkant van het gebouw vormen. Je vraagt je af hoe dat er over een aantal jaar uit ziet, maar nu oogt het allemaal indrukwekkend, bij deze een indruk:
Die Fransen houden tegenwoordig erg van een watertje bij het gebouw
En een kleine “cascade” is rustiek!
Het is nogal imposant, over the top zou ik zeggen met Vuitton’s Tag als zilveren signatuur op de muur.
Het geheel is moeilijk te vangen
De vormgeving van het gebouw wordt in het interieur doorgetrokken, zoals in deze lamp.
Boven het restaurant zwemmen deze vissen van je ne sais pas qui
Er was wel hypermoderne kunst in de projectruimte te zien: Blorange – 2018 van Matt Copson – laserprojecties
Het uitzicht op La Defense mengt goed met het gebouw
Het gezicht op de constructie vanaf de terrassen geeft een idee van de bouwprincipes
Op een van de terrassen staat zowaar een kunstwerk dat vast geïnstalleerd is: Adrian Villar Rojas: Where the slaves live – 2017 Een constant variërend werk dat is uitgevoerd in Objets trouvés waaronder aardappelen en allerlei andere levende organismen
waarvan u hier meer kunt herkennen
Een beetje zichzelf respecterend architect creëert een “Grotto” en daar hoort ook een kunstenaar aan het werk gezet te worden. In dit geval werd Olaffur Elliasson gevraagd een aan het gebouw aangepast werk te maken.
Een subtiel variërend geheel wat de wandeling in de “Grotto” een ervaring doet zijn.
Het levert in ieder geval mooie plaatjes op
Dan moeten we het nog over het auditorium hebben. Hiervoor werd Elsworth Kelly uitgenodigd wat kunstzinnige accenten te plaatsen. Wat hier wat obligaat oogt…
Maar hier erg mooi uitpakt. In een video die we konden zien zagen we dat hier wereldberoemde artiesten in de klassieke muziek, maar ook bekende balletgezelschappen en een rapper als Kanye West hier optraden.
De koude wind die al jaren uit de rechtse hoek over het culturele veld waait maakte de afgelopen maanden flink slachtoffers! Tijdelijke oplossingen werden in bepaalde gevallen wel gevonden, maar structureel gaat het bepaald niet goed. In het Haagse spelen daarnaast nog meer zaken een rol. De ontwikkelingen in het vastgoed en in de Haagse infrastructuur zorgen er voor dat Haagse kunstenaarsinitiatieven met hun hele hebben en houwen van hot naar her gestuurd worden. De ontwikkelingen in de Binckhorst zijn in dit opzicht tekenend: Billytown begon met een ambitieus programma en een heel nieuwe opzet en zal in april het veld moeten ruimen. Locatie Z was naar haar derde expositielocatie in een jaar verhuisd, ook in de Binckhorst , het zal daar weer weg moeten. Dat gebied leek veel mogelijkheden te bieden voor de kunstensector, maar de stedelijke ontwikkelingen en met name het gereed komen van de Rotterdamse baan zorgen er voor dat het gebied ook commercieel aantrekkelijk wordt. Daarnaast is er mede ten gevolge van de immigratie een behoefte aan woonruimte en er wordt naarstig gezocht naar kantoorruimtes die tot wooneenheden kunnen worden omgebouwd. Het gevolg is dat kunstenaarsinitiatieven met enorme onzekerheid blijven zitten over hun situatie.
Deze eindlijst is beperkt. Ik heb afgelopen jaar minder gezien wegens diverse reizen die ik mede ivm onderzoek heb gemaakt. Daarnaast ben ik ook uitgenodigd om jaarmeester te worden van het Apprentice-Master Project van Kunstpodium T en dat heeft me ook nogal bezig gehouden, de resultaten zijn op deze site de komende maanden te bezichtigen. Een bijkomend voordeel is wel dat ik regelmatig het land in zal gaan voor de erbij behorende tentoonstellingen en dus ook andere exposities in de omgeving zal zien. Zo ben ik recent al een paar keer in Park en de Pont geweest waar ik normaal wat moeilijker kom. Bij deze de toppers zonder hierarchie:
In Den Haag is Parts Project nadrukkelijk aanwezig met een paar waanzinnig goede tentoonstellingen waarvan ik vooral Show me Your Vital Parts top vond. De installatie van Pim Voorneman droeg als entrée bij aan de gelaagdheid van de presentatie.
Het weekend waarin A day to clay a bust van Topp&Dubio plaats vond in 503 was gedenkwaardig, het interessante initiatief gaat rustig zijn eigen weg (dit weekend met Joost Rekveld) en de heren gaan door met acties in straten enzo..
Quartair maakte met Drawing Front een mooie tekeningententoonstelling en de tentoonstelling van Frank Halmans bij Ramakers was ook heel goed.
De tentoonstelling over Vilèm Flusser bij West past mooi in een zich steeds duidelijker aftekenend programma dat met het in gebruik nemen van Huis Huguetan nog veel meer mogeljkheden heeft zich te ontwikkelen. De recente tentoonstellingen See How the land Lays/Gagarin zijn daar een mooi voorbeeld van.
Baracca maakte bij Locatie Z de afsluiting van haar “Inside Job” project in een vrij moeilijke omgeving wel een goede show. Locatie Z zelf heeft op die locatie, het Helena van Doeverenplein, kort maar hevig gefunctioneerd na eerst met All You can Eat van Ockenburg afscheid te hebben genomen. Thijs Ebbe Fokkens maakte onder de naam Escapist Cookbook een grote installatie die indruk maakte en de recente expositie The Group van The Holls-Collective, dit keer in de Binckhorst, laat zien dat het potentieel ondanks alles onaangetast blijft.
Billytown maakte haar belofte volop waar met een serie tentoonstellingen: de solo van Marius Lut, de mooi onbevangen tentoonstelling Can’t do Nothing die door Bernice Nauta werd gecureerd en de nu nog te bezichtigen tentoonstelling van Iede Reckman,For All but Finitely Many, maken het om wanhopig van te worden dat zij weer verkassen moeten. Hopelijk vinden ze een manier om zo door te gaan.
Galerie Maurits van de Laar vierde zijn vijfentwintigjarige jubileum met een tentoonstelling die aangeeft dat de galeriehouder een mooi breed programma heeft ontwikkeld dat hem een sterke plek in de Haagse galeriewereld bezorgt. De tentoonstelling Auszeit van Diederik Gerlach in oktober was bijzonder fraai!
Helaas moeten we afwachten wat met een andere sterke galerie, Nouvelles Images, gebeurt nadat Erik Bos helaas veel te vroeg overleed. En, talking about galleries: De Art The Hague beurs begint nu wel smoel te krijgen, alleen het randgebeuren oogt bijzonder rommelig en hap-snap: kan daar niet een goede curator op gezet worden?
Galerie Durst Britt&Mayhew gaat onverdroten voort op de ingeslagen koers met een vrij ambitieus programma dat mooie tentoonstellingen oplevert, de tentoonstelling van Wieke Wester en Alexandre Lavet waren niet te versmaden!
STROOM blijft instelling van het jaar voor mij, zij zijn de spil van de Haagse kunstwereld en het hele land is daar jaloers op. Het twee-jarige project dat ze uitvoeren, Attempts to read the World (Differently) , vindt doorgang met intrigerende tentoonstellingen: na vorig jaar de tentoonstelling met Neïl Beloufa te hebben gemaakt zagen we dit jaar de Display Show met Celine Condorelli, Gavin Wade en James langdon en nu het project Three Exhibits, Five Acts dat zich na de grote video-installatie van Max de Waard interessant ontwikkelt.
Dat de wind in HEDEN uit een andere hoek waait is ook duidelijk: met een consequente serie tentoonstellingen en deelname aan beurzen proberren zij hun bekendheid te vergroten en een aantal door henzelf gebrachte kunstenaars te promoten. De HEDEN-start prijs is een mooi intitiatief en tentoonstellingen als die van Ingrid Mol en Theo Jansen zijn altijd de moeite waard om te bezoeken.
Het Malieveld-project blijft interessant voor mij persoonlijk als laboratorium en incidenteel komen ook anderen daar werken op zaterdagochtend. Zo werd op 9 april het vierjarig jubileum gevierd met een aantal deelnemende kunstenaars.
Buiten Den Haag vind ik PARK in Tilburg toch heel bijzonder met o.a. een zomer-installatie van Yona Friedman en een fantastische tentoonstelling als Mwili na Akili met Charlote Schleiffert en Paul Bogaers. Lekker licht, een tentoonstelling die Eelco van der Lingen maakte voor het Centraal Museum in Utrecht vond ik erg de moeite waard en het was fijn om te zien dat ook This Art Fair in de beurs van Berlage wat meer karakter begint te krijgen. Het is goed dat individuele kunstenaars zich hier kunnen aanmelden.
Internationaal werd ik geraakt door de Robert Ryman-tentoonstelling in DIA-arts centre in New York, de Duchamp en Brancusi opstellingen in het Philadelphia Museum of Modern Art, de Barnes-Collection in Philadelphia, de heropening van het SF MOMA met een prachtige inventieve nieuwe vleugel en een fantastische brede presentatie van o.a. Elsworth Kelly. Verslagen stonden op Facebook, maar daar moet je kennelijk toch niet te enthousiast gebruik van maken want na een album met al mijn Malieveldwerk zijn nu ook drie van mijn U.S. albums verdwenen. Ik zal proberen in de loop van de komende maanden verslagen op dit blog te zetten.
De tentoonstelling van Annemiek Lauwerens in een kapel in Pernes les Fontaines in Zuid Frankrijk liet voor mij zien dat context heel belangrijk kan zijn voor het werk van een kunstenaar.
chmkoome's blog 