R.I.P. Richard Serra

3 april 2024

Toen het bericht kwam dat Richard Serra was overleden was ik geraakt: de man die archaïsche sculpturen tot stand bracht in Corten staal, die een pré-historische kracht leek te bezitten en wiens werk ik over de hele wereld had bewonderd was aan zijn einde gekomen. Ik wilde wat over hem posten, maar wist niet goed wat. Nu stond in de NYT een artikel wat ik met veel plezier gelezen heb waarin de geschiedenis van zijn Splash-pieces die ik altijd prachtig heb gevonden beschreven staat. Dat een andere van mijn helden, Jasper Johns, daar een rol in speelde gaf me ook veel plezier.

Serra, at left, making “Splash Piece: Casting” at Jasper Johns’s studio in December, 1969, in front of “Flags,” a 1965 painting by Johns. Johns, at right, holds the steel plate against which the lead was splashed. After the lead cooled Serra separated it from the plate, as a long slat of metal.
Richard Serra: Splash Piece: Casting – 1969-70

NYT

Boijmans van Beuningen

10 september 2017

Gisteren was ik ook even in het museum in Rotterdam om de tekeningen van Richard Serra te zien. In de tijd van het installeren van Waxing Arcs kon je hem op de knieën prachtige monumentale tekeningen zien maken, met grote klonten  oilstick in de vuist op papier werkte hij op zijn knieën op de vloer. Ik was daar erg van onder de indruk en dat veranderde niet als ik weer nieuw werk van de kunstenaar zag. Dit was dan ook een tentoonstelling waar ik naar uitgekeken heb en dat bleek niet onterecht. In vijf series laat Serra zien waaraan hij zijn faam te danken heeft. Een aantal grote monumentale tekeningen onder de naam “Rift-Series” zijn in een gang opgehangen waarbij elke tekening een eigen nis krijgt. Hierdoor zuigen de diepzwarte tekeningen je aandacht helemaal op, door het formaat en door de witte “scheuren” die in de duisternis zijn vrij gelaten.
De Rotterdam Horizontals  en Rotterdam Verticals zijn variaties op horizontale en verticale lijnen waarbij ik direct aan de Hollandse landschappen en de Rotterdamse skyline denk, verleden en heden van de polder. Een associatie met Mondriaan ligt ook voor de hand. De series Composites en Rambles zijn onderzoeken naar hoe een vlak gevuld kan worden met diverse materialen als pigmentpoeder, etsinkt, stof etc. Dichtheid van het oppervlak en de aard van de diverse materialen en de rol die zij in dit gegeven spelen zijn belangrijk.

Rift drawing

Rift drawing

Rotterdam Horizontal drawing

Rotterdam Horizontal drawings

Rotterdam Vertical drawings

Ramble drawing

Composite drawings

In Boijmans staat ook een grote installatie van Sylvie Zijlmans en Hewald Jongenelis die geïnspireerd is door hun verhuizing naar Amsterdam Noord en door hun engagement met de daar spelende maatschappelijke onderwerpen. Samen met bewoners van de buurt hebben zij onderwerpen in kaart gebracht en performances uitgevoerd met archetypische figuren. Met het materiaal dat daarvan gemaakt is werd deze installatie nu in een van de grote bovenzalen van het museum gecreëerd. Ik was vooral onder de indruk van de effectieve manier waarop zij met rode en zwarte verf illustraties en tekst op de verschillende onderdelen van het geheel wisten te plaatsen. Ik was er te kort om inhoudelijk een mening te vormen, maar bij deze toch een indruk:

Overzicht installatie

Een hek is er omheen geplaatst, met daarop de maskers van de diverse archetypen gespietst

Zoals gezegd zijn de illustraties bijzonder effectief

En ook gewoon mooie tekeningen

Dit is de achterkant van een groot projectiescherm waarvoor een tribune staat vanwaar je videos van diverse performances kan zien

Dit is een foto in een van de gebouwtjes met een opname van een actie in A’dam Noord.

Een zijkant van een van de gebouwtjes waarin video, geluid en foto’s te zien zijn

Terzijde van het hek staat een bijzonder irritant ventje tegen het hek te schoppen wat best herrie geeft. Ook een archetype wellicht?

Dan was er ook nog een zaal met werk op papier van de mij onbekende Gunnel Wahlstrand uit Zweden. Het zijn minutieus met verschillende soorten inkt gemaakte tekeningen die gebaseerd zijn op foto’s uit haar jeugd, de enige verbinding die zij met haar vader heeft. Het zijn grote landschappen, portretten en interieurs die soms geheel en soms gedeeltelijk zijn weergegeven in een bijzonder knappe techniek. Prachtig werk, het doet denken aan het camerawerk van Sven Nyqvist in de zwart-wit films  van Ingmar Bergman:

 

Museum Boijmans van Beuningen

Opnieuw Château La Coste

27 juli 2017

Omdat vrienden van mij nieuwsgierig waren naar Château La Coste ben ik er nog een keer naar toe gegaan. We hadden nog niet alles gezien en die tentoonstelling van Tracy Emin, Surrounded by You, intrigeerde me wel. In een prachtige ruimte die in een aangepaste loods is haar werk te zien. Het is mooi dat daar nu ook solo’s van kunstenaars getoond gaan worden Bij deze nog een indruk van de verzameling en het werk van Emin.

De toegang van het werk van Andy Goldsworthy is op zich al monumentaal!

Ai Wei-Wei: Ruyi Path – 2017 Er worden constant nieuwe kunstwerken geïnstalleerd, zo ook deze van de Chinese kunstenaar die een pad met stenen uit de haven van Marseille gebruikte om een pad te leggen in de vormen van een oude Chinese scepter, de Ruyi.

Het is bijzonder functioneel als onderdeel van de tentoonstellingsroute en ligt prachtig in het landschap! Bovendien verbindt het de gele fallus van Frans West met het Oosterse House of Air van Lee Ufan

Bij het zien van het werk van Richard Serra kreeg ik het idee dat het een inversie leek van het werk dat hij in het Kröller Müller installeerde.

Toch een van miijn favorieten: Sean Scully: Wall of Light Cubed – 2007

Een paviljoen dat ik nog miste de eerste keer was dat van Tadao Ando: Four Cubes to Contemplate Our Environment – 2008-2011

met kubussen van blikjes, plastic flessen e.d. in glazen kubussen waarop CO2, Rubbish, Water en Futur staat. Bedoeld om te reflecteren op de staat waarin onze planeet zich bevindt.

Het paviljoen zelf is van een duistere schoonheid.

Paul Matisse: Contemplation Bell -2012 Het publiek mag de klok activerren, die klinkt dan dan 10 minuten tot een kwartier door en maakt indruk in dit landschap

Tom Shanon: Drop – 2009

Frank O. Gehry: Muziek paviljoen

Frank O. Gehry: Muziek paviljoen (vanaf tribune)

Dan de tentoonstelling “Surrounded by You” van Tracy Emin

Ik begrijp wel wat ze wil

Maar of ze het uit haar materialen weet te krijgen weet ik niet.

Er is een onvervuld verlangen te ontwaren

ook op klein formaat

Maar daar blijft het bij, en dat op zich intrigeert me wel.

Château La Coste

Vin-Art-Architecture

1 januari 2017

Op de plank lag nog een vergeten verslag van een bezoek dat ik aan Chateau La Coste bracht. Chateau La Coste is een wijndomein in de zuidelijke Luberon in Frankrijk waar een kunstverzameling te zien is. Op het domein zijn wandelpaden uitgezet waarlangs een internationale collectie werken is geïnstalleerd. Te midden van de wijnvelden  is ook een “Centre d’Art” gebouwd dat ontworpen is door architect Tadao Ando. Het gebouw is prachtig geïntegreerd in het landschap evenals de gebouwen van Jean Nouvel die gebruikt worden voor de vinificatie van de diverse druivensoorten die op het domein gekweekt worden. In het Centre d’Art bevindt zich een restaurant op niveau. Mocht u het komende jaar in de buurt komen is het een echte aanrader!

p1090131

Bij de toegangsweg in een van de vijvers dit werk van Hiroshi Sugimoto: Mathematical Model 012

p1090132

en in een andere geleding van het gebouw Small Crinkly van Alexander Calder.

p1090135

Dit is de grote toegangsweg tot het gebouw met een mooie grote vijver er langs

p1090137

en hier is de ingang van het Centre d’Art. Het ligt tegen een helling gebouwd en aan de andere kant ligt er een enorme garage onder.

p1090140

Zo ziet het complex er  van enige afstand uit

p1090142

Aan het begin van de prachtige wandeling van ongeveer 2 uur het werk van Larry Neufeld: Donegal – 2013

p1090143

En iets verder op van Sean Scully: Wall of light cubed – 2007

p1090150

Op afstand zien we dan het Pavillion de musique van Frank Gehry

p1090152

Verder gaand tegen een heuvel: Psicopompos van Tunga (?)

p1090153

en in een heuvel; een soort konijnehol van Andy Goldsworthy: Oak Room

p1090154

Met prachtige licht- en geluidseffecten

p1090158

In de werkelijk prachtige natuur opeens een werkje van Franz West met de toepasselijke titel Faux Pas

p1090159

Uitzicht op de omgeving

p1090160

Lee Ufan: House of air

p1090162

Boven op de heuvel bevindt zich een kapel van Tadao Ando

p1090165

met een kruis van Jean Michel othoniel: La grande croix rouge

p1090169

Verderop langs de heuvel Michael Stipe: Foxes

p1090170

En er tegen aan Self-portrait: cat inside a barrel van Tracy Emin

p1090172

Dat zelfportret is wel bijzonder geplaceerd!

p1090173

Langzamerhand weer terug lopend naar het centrum een bijzonder mooi onverwacht lyrisch werk van Liam Gillick: Multiplied resistance screened

p1090175

De gekleurde panelen kunnen door de bezoekers tot een eigen compositie worden geschoven

p1090176

Het geheel past dan ook wel heel fraai in het landschap

p1090177

Er zijn kennelijk geen grenzen voor deze collectie: er is ook een werk van Richard Serra geïnstalleerd: AIX (Aix en Provence ligt niet ver hier vandaan)

p1090178

Nog een mooi gezicht op het werk van Frank Gehry

p1090180

Ook Serra liet zich echt inspireren in deze omgeving

p1090183

Op de weg terug zie je goed het verband tussen de schilderijen van Sean Scully en dit onverwachte beeld

p1090185

In de grote vijver langs de toegangsweg staat een heel mooie grote spin van Louise Bourgois

Chateau La Coste

 

The Bay Area: Opening of the new SF MoMA

14 mei 2016

Bij toeval werd vandaag het nieuwe SF MoMA geopend, dat wil zeggen, de nieuwbouw die tegen het alweer oude gedeelte van Botta is aangezet. Dat museum van Botta had ik ook nog niet gezien, in de tijd dat ik er woonde was het museum voor moderne kunst van San Francisco ergens anders gelegen en was het wat mij betreft wat stoffig. Ik was ook erg nieuwsgierig naar het gebouw van Botta toen het geopend werd, maar ben in geen vijfendertig jaar in de VS geweest. Nu deze buitenkans zich voordeed ben ik met mijn perskaart naar de opening gegaan en heb voor de officiele opening rustig rond kunnen lopen. Ik vind het direct mooier en interessanter dan het NY MoMA en het samengaan van oud en nieuw is fantastisch gelukt in een druk bebouwd gedeelte van de stad. De collectie is ook breder dan ik had vermoed door mijn eerdere ervaringen, bij deze een indruk:

Nabij de persingang al direct indrukwekkend werk van Richard Serra

Onder een prachtige tekening van Sol Lewitt wacht het personeel op de crowd

Elsworth Kelly: Colours on a wall en Study for Ormesson beiden van 1950. In zijn tijd in Parijs bestudeerde Kelly stedelijke structuren en ook architecturale details als schoorstenen, viaducten en dergelijke

Robert Smithson: Island of broken concrete – 1969

Robert Smithson: Nonsite (Essen soil and mirrors) – 1969

Eva Hesse: Untitled or Not Yet – 1966

Robert Rauschenberg: White Painting (three panel) – 1951 Rauschenberg onderzocht de minimale vereisten om tot een schilderij te komen. John Cage noemde dit werk enthousiast “vliegvelden voor licht, schaduw en deeltjes” waarbij hij ze zag als ontvankelijke oppervlakken die reageren op de wereld er omheen. Hij zou hierdoor geinspireerd zijn tot zijn stuk 4’33” dat een jaar later in première ging

Clyfford Sill: PH 971 – 1957

Peter Voulkos: Tientos – 1957

Joseph Albers: untitled

Giorgio de Chirico: Les Contrariétés du penseur – 1915

Alexander Calder is goed vertegenwoordigd, zoals hier bij de hippe verticale groenvoorziening

en hier in zijn eigen ruimte

Fantastische presentatie!

Elsworth Kelly wordt gefeatured bij deze opening met ook recenter werk

Prachtige grote ramen in het trappenhuis geven uitzicht op de terassen

Elsworth Kelly: Spectrum I – 1953 en  Spectrum Colours Arranged by Chance – 1951-1953

Robert Ryman: Conduct – 1993

Richard Serra: 1-1-1-1 – 1969 – 1986

Buce Nauman: A Rose Has No Teeth – 1966 Een uitspraak van Wittgenstein. Origineel bedacht als een loden vlak dat aan een boom zou worden vastgemaakt waardoor het in de loop van de tijd in de boom zou verdwijnen.

Jasper Johns: Bridge – 1997

Robert Rauschenberg: Black Painting – 1952-1953 pendant van de witte schilderijen met hier meer nadruk op het oppervlak door onder de verf geplakte kranten

trap in de vide bij de overgang van het oude naar het nieuwe gebouw

Claudy Jongstra: Aarde – 2016

Het terras met cafetaria/restaurant van het museum op halve hoogte

Philip Guston: Nilit – 1977

Sol Lewitt met daarachter een grote Liechtenstein

William Kentridge: Drawing for II Sole 24 Ore (World Walking) – 2007

Michaël Borremans: The Hare – 2005

Doris Salcedo: Untitled – 1998

Raoul de Keijzer: Ice Birds – 2007

Mark Grotjahn: Pink and Yellow Face 808 – 2009

George Condo: Dancing Figures – 2015

Een gigantische balustrade op de bovenste verdieping,

en een monumentale hal als overgang naar het oude gebouw

Van buiten ziet het er zo uit

met aan de straatkant een smalle gevel

Aan de voorkant, uitkijkend op een plein het oude gebouw van Botta met daarachter de stralende nieuwbouw

Dan nog even naar de Yerba Buena Centre om een politieke tentoonstelling te zien

met o.a. werk van artiestencollectief Culture Strike: goedkoop, gemakkelijk en effectief

En een mooie installatie van Jorge Oteiro-Pallos: Old United Sates Mint – 2016 Dit in het kader van Slow Dialogues, Time Space and Scale van het uit Nederland afkomstige Slow Research Lab

Deze architecturale vormen zijn gegoten van materiaal dat zich in meer dan een eeuw heeft vastgezet op de schoorstenen van de SF-Mint, een overblijfsel van de California Gold Rush

Buiten voor het Jewish Contemporary Museum werken Latino’s aan een grote muurschildering

En in dat museum is een tentoonstelling over een van mijn helden: concertpromotor Bill Graham, die aan het roer stond van meer dan één groot event in de roerige jaren zestig. Dit is een heel vroege concertaffiche

Live at Fillmore East van de Allman Brothers Band is een van mijn meest favoriete rockplaten. Dit is de gitaar die Duane Allman, de snel na het concert verongelukte briljante gitarist van de band, bespeelde op die plaat. Filmore East was de oostkusttak van Fillmore West in San Francisco, een beroemde Ballroom waar veel Westcoastgroepen optraden. Beiden werden gerund door Bill Graham wiens herkenbare stem op veel concertopnamen te horen is in aankondigingen en en pogingen tot crowd-control.

De musea zijn dicht, maar na 17.00 u kan ik nog naar het Guggenheimfiliaal dat recent geopend is naast het nieuwe museum:

De handelaren voor de tempel als het ware die ook een graantje willen mee pikken: werk van Jasper Johns, Cy Twombly

en een groot werk van Bruce Nauman

Waarvan ook een weggevertje op papier te krijgen is.

Thuis gekomen klopt de politiek weer aan!

SF MoMA

Yerba Buena Centre of the Arts

The Contemporary Jewish Museum