The Bay Area: The Oakland Museum

13 mei 2016

Oakland is een stad aan de baai aan de overkant van San Francisco. CCAC was daar gevestigd en ik vond daar met twee room-mates ook een appartement om te wonen op loopafstand van het instituut. Dit was in het noorden van de stad. Het raam keek uit op Lake Merrit, een meer in het centrum dat veel mensen trok in het weekeinde en veel werd gebruikt voor sociale gebeurtenissen, potlucks ed. Er werd ook driftig gejogd, iets wat ik als Hollandse jongen nog helemaal niet geneigd was om te doen Als je daar wandelde kwam je altijd wel pelikanen tegen die er woonden. Centraal in het uitzicht stond een grote palmboom die al snel het beeldmerk werd van Alcatraz, zoals we het appartement noemden: “trapped in paradise” was het idee.
De stad was voor 90 % zwart en had een grote Chinese gemeenschap die op vrij spectaculaire wijze nieuwjaar vierde als die dag aanbrak. Er waren de nodige sociale problemen zoals in elke grote stad, maar ondanks waarschuwingen me niet in bepaalde gedeelten downtown te begeven heb ik daar nooit problemen gehad. Ik hoorde regelmatig over ruige bluestenten maar ben daar toch nooit geweest. Wel bezocht ik jazzconcerten, Pharaoh Sanders kwam o.a. uit Oakland. Ik was geschokt te horen dat hij bij een optreden van het podium was gehaald, omdat de mensen die er zaten te eten het zo onrustig vonden. Een van de concerten waar ik ook geweest ben was het nieuwjaarsconcert van de Grateful Dead, als verklaarde Deadhead kon ik dat jaarlijkse hoogtepunt niet ongemerkt voorbij laten gaan: het leek niet werkelijk op een pranksterparty, maar er liepen wel hippies met bedruppelde suikerklontjes door het publiek waar je gratis van mocht genieten. De reacties van het publiek waren voorspelbaar, het in de lange gitaarsolo’s en oplopende dynamiek van de band mee gaan was danig geformaliseerd en in dat opzicht viel het wel tegen. De band was echter fantastisch.
Op de huidige reis logeerde ik bij vrienden in Oakland en liep dus vaak door de stad op weg naar San Francisco of andere plekken. Mijn oude appartement was verdwenen, er staat nu een ziekenhuis. Jammer, want ik had wel willen zien hoe die palm er nu bij stond. Mijn indruk was dat het er welvarender is dan in de rafelige sfeer waarin ik er woonde. Net als overal waren er grote tegenstellingen, mijn gastvrouw reed me rond en ik zag tentenkampen onder viaducten en tijdens wandelingen lagen of liepen overal zwervers. Het had me nogal gedeprimeerd aan de oostkust, maar in California had ik het niet zo verwacht. De dagelijkse verschijning van Trump cs in de media is dan gek makend. Het is de aanloop naar de verkiezingen en de enorme tegenstellingen zijn overal aanwezig evenals de uitzichtloze situatie van de Amerikaanse burgers waar je overal tegenaan loopt.
Ik was nieuwsgierig naar het Oakland Museum, in mijn herinnering was het een centrum van Westkust kunst in een mooi gebouw. Dat blijkt ook zo te zijn zoals u hier kunt zien:

Dit werk van Ruth Asawa is al direct bij de ingang te zien. Asawa was een bekende naam aan Black Mountain College, haar werk is overal in de VS te vinden .

Het museum ligt tegen een helling waardoor een aantal terrassen ontstaan. Op die terrassen zijn veel sculpturen geplaatst van Amerikaanse kunstenaars zoals “Mesa” (tafel) van Dennis Leon

Die terrassen geven het museum een mooie groene sfeer

waarin de sculpturen mooi gedijen, zoals Two Red Lines II van George Rickey

In het museum komt liberaal California weer te voorschijn: er is een tentoonstelling over marihuana, omdat er gestemd gaat worden over legalisering.

Deze oude affiches zijn prachtig in dat perspectief

de fantasie slaat volledig op hol bij de zedenmeesters

De collectie binnen begint met Amerikaanse landschapsschilders uit de 19e eeuw. Ik was daar in de tachtiger jaren al enorm van onder de indruk. Julian Rix: Twilight scene with stream and redwood trees

Een bijzonder mooie collectie foto’s is te zien waaronder een aantal werken van Dorothea Lange: Manzanar relocation centre – 1942

Dit meer hedendaagse werk is van Barry McGee

Judy Chicago, feministisch kunstenaar bekend van een grote opgemaakte tafel maakte in 1974 al dit Rejection Quartet

Een vroege mooie Rothko uit 1947

En wat werk van Peter Voulkos, van BMC-faam. Voulkos benaderde de klei als een expressionistische schilder i.p.v als een ambachtsman. Functionaliteit was ver te zoeken.

In een video kan je mooi zien hoe hij te werk gaat

Verrassend en aansprekend was een filmprogramma met werk van Chris Burden, de man die zichzelf in de schouder schoot bwv performance. De bewuste film werd ook getoond, alhoewel het moment suprême er niet op staat.

Andere films laten wel veel zien, zoals deze, Bed Piece uit 1972

Door een lokaal museum moet ook iets gedaan worden aan lokale geschiedenis, een erg informatieve grote afdeling waarin de sixties weer niet mogen ontbreken

Ik houd echt een zwak voor deze affiches, dit is een vrij vroeg exemplaar

Terug buiten, op een terras – Hommage to Charlie Parker van Mark di Suvero

Een bord uit de dertiger jaren van het werkprogramma voor kunstenaars, waarbinnen bijvoorbeeld ook de muurschilderingen voor de Coit Tower in San Francisco zijn uitgevoerd.

En op weg naar huis is te merken dat de verkiezingen naderen!

Oakland Museum of California

Philadelphia

28-30 april 2016

Na Ashville in North Carolina bezoek ik Philadelphia in Pennsylvania.

Ezra Pound was voor mij een ontdekking. Michael McClure, die de lessen 20e eeuwse literatuur gaf aan CCAC, bracht me in contact met de Canto’s, zijn magnum opus, en die bleken voor een groot deel te bestaan uit vertalingen, citaten of beschrijvingen van Europese literatuur, met name middeleeuwse en renaissance literatuur die maar al te vaak uit Romaans taalgebied kwamen. In de Canto’s werden die teksten gecombineerd met persooonlijke ervaringen en herinneringen. McClure, die zelf een beat-poet en toneelschrijver is had alle schrijvers meegemaakt waarin ik geïnteresseerd was toen ik naar Amerika kwam en voor zo ver ze nog leefden ging hij met ze om. Hij had op een bepaald moment geen zin om les te geven en we gingen Lorca doen: hij declameerde uit zijn hoofd in het Spaans de gedichten van Federico Garcia Lorca waarop ik besloot Spaans te leren. Deze ervaring en de vertalingen van Pound van Franse, Italiaanse en Spaanse poëzie brachten me ertoe me meer op mijn eigen Europese achtergrond te oriënteren en terug te gaan naar Nederland waar ik me op Pound en al de schrijvers die hij vertaalde stortte. Ook de omgeving van Pound bleek interessant: Joyce, T.S. Eliot, Wyndham Lewis, de wereld in Londen en Parijs waarin Pound had geleefd voor en in de twintiger jaren bleken mateloos interessant, ook in beeldend opzicht. Pound leefde na zijn 23e jaar in Europa, Londen, Parijs en Italië, afgezien van de tijd dat hij was opgenomen in St. Elisabeth’s Hospital in Washington. In Philadelphia was Pound opgegroeid, naar de kerk gegaan en naar de universiteit gegaan waar hij Romaanse talen studeerde. Ik wilde wat van die plekken bezoeken om te zien in wat voor omgeving de dichter was geworden tot wie hij was. Dat bleek tegen te vallen, in Wyncote waar het oude woonhuis en de Presbyteriaanse kerk stonden waar hij in zijn jeugd kwam was niets meer te zien. De University of Pennsylvania was totaal vernieuwd, geen oud gebouw meer te bekennen. Geen spoor meer van de oude bard.
Tijdens mijn studie aan het CCAC werd tijdens filosofie o.a. John Dewey behandeld. Hij was een filosoof die zich uitgebreid met onderwijs had bezig gehouden en in zijn boek “Democracy and Education” uit 2016 analyseert hij hoe goed en breed onderwijs mensen kan doen groeien tot verantwoorde burgers van een democratische maatschappij. Een belangrijk element daarin is creativiteit. Dat element en hoe dat binnen de kunsten functioneert komt tot uiting in zijn boek “Art as Experience” dat in de veertiger en vijftiger jaren bij veel bekende Amerikaanse kunstenaars onder hun hoofdkussen lag. Vooral dat laatste boek was onderwerp van twee papers die ik tijdens mijn studie schreef en ik ontwikkelde er later in mijn werk een aantal ideeën over waarvan ik de aanzet al in die essays opschreef.
Dewey was geboren in Philadelphia en ontwikkelde een vriendschap met Albert C. Barnes, een kunstverzamelaar die rijk was geworden met een antibioticum. Zijn verzameling ontwikkelde zich snel tot een van de toonaangevende collecties impressionisten en modernisten in de V.S. waarbij Barnes allerlei ideeën begon te ontwikkelen over esthetiek en over onderwijs. Na een seminar van Dewey te hebben bezocht werden de twee qua karakter totaal verschillende heren dikke vrienden die een intellectuele verhouding ontwikkelden die voor beiden bijzonder vruchtbaar was. Dewey stimuleerde Barnes een stichting op te richten om met zijn verzameling mensen te leren naar kunst te kijken en om kritisch denken te ontwikkelen. Zo wilden ze de democratie in de VS bevorderen en ook de ontwikkeling van mensen in algemene zin stimuleren. Barnes had uitgebreide discussies met Dewey over zijn collectie en was ook steeds bezig die anders in te richten volgens elementen als licht, ruimte, lijnen en kleur. Daarnaast had Barnes ook sterke invloed op het boek “Art as Experience”van Dewey, hij had eerder zelf zijn boek “The Art in Painting” over esthetica gepubliceerd en vond dat Dewey zich ook met esthetiek moest bezig houden. Dewey ontwikkelde een serie lezingen voor Harvard University waarin hij zijn ideeën formeel naar buiten bracht en na enige tijd publiceerde hij als gevolg van die lezingen “Art as Experience”, waarin de ervaring als bron voor creatieve actie in algemene zin en als bron voor kunstzinnige daden benadrukt.
De Barnes Foundation bevond zich tot voor kort in Merion, nabij Philadelphia. Het was het woonhuis van Barnes en werd het tehuis van de stichting. Na ettelijke discussies en politieke touwtrekkerij is de collectie echter recent in een nieuw gebouw gehuisvest in het centrum van Philadelphia nabij het Philadelphia Museum of Art. Ik wilde het graag zien om te ervaren hoe de ideeën van Dewey en Barnes in de praktijk uitpakken. Na met EX-MÊKH en individueel tentoonstellingen te hebben gemaakt is het voor mij interessant om te zien hoe deze collectie in ensembles van diverse elementen wordt gepresenteerd: groeperingen van verschillende schilderijen met daarboven smeedwerk, dat van over de hele wereld door Barnes werd verzameld. Op de vloer sculpturen die vaak niet-westers waren, of meubels met keramiek. De idee was om een universeel idee van de creatieve impuls en de continuïteit van kunst uit heden en verleden te tonen, een idee dat tegenwoordig bijna vanzelfsprekend is. Dat ambachtswerk zoals ijzerbeslag en keramiek in gelijke mate gebruikt wordt als de meest fabelachtige meesterwerken om een beeld van de collectie te vormen is bijzonder en zeer effectief. De verzamelaar wordt zo ook een soort kunstenaar die de meesterwerken als materiaal gebruikt. Aan de andere kant is de collectie zo overweldigend dat elk meesterwerk zijn uniciteit verliest in een dergelijke omgeving.

Grote muurschildering zoals je die overal in Amerika tegen komt

De huidige behuizing van de US Mint, een instituut waar de vader van Ezra Pound vroeger werkte.

Ik was vroeg aangekomen in Philadelphia en kon pas wat later inchecken. Bij het rondlopen ontdekte ik een historische plek, Independance National Historical Park, een plek die, verborgen tussen de hoogbouw, de geschiedenis van de USA bevat. Hier een blik op Independance Hall en Congress Hall

De Liberty Bell, een symbool van vrijheid. Ze werd gebruikt om het bestuur van Pennsylvania bijeen te roepen en in de 19e eeuw werd het ook de Liberty Bell genoemd door anti-slavernij groeperingen.

In deze ruimte, zo werd me door een gids met de toon en het vlinderstrikje van Walter Cronkite verteld, werden de Decleration of Independance en de Constitution gesmeed en getekend door vertegenwoordigers van op dat moment 13 staten.

Kenmerkende gevels met koperen uitbouw.

Kunst in de openbare ruimte: Mark di Suvero

Het water om het gebouw van de Barnes Collectie

Dat er wel hypermodern uit ziet

Over de hele omgeving is nagedacht.

Binnen in de Barnes collectie. Er mocht niet gefotografeerd worden, dus dit is illegaal!

Dat geldt ook voor deze opname.

Deze foto heb ik uit de folder gekopieerd om een indruk te geven van zo’n ensemble.

Kostuumontwerpen van Picasso voor het ballet Parade dat door Eric Satie en Jean Cocteau is gemaakt voor de Ballets Russes van Diaghilev

Voor het Philadelphia Museum of Art staat dit standbeeld van Rocky, een Amerikaans icoon. Het was continu druk met mensen die samen met het beeld gefotografeerd wilden worden.

Aan het water een standbeeld van Thorsinn Karlsefni, uit het Epische verhaal Eric de Rode waarin de Noormannen de Amerikaanse kust aandoen vroeg in de 11e eeuw.

Kunst in de openbare ruimte: Claes Oldenburg in het stadscentrum.

Alexander Calder: One lacking – 1968 Calder kwam uit een familie van beeldhouwers uit Philadelphia. Werken zijn in heel de stad te vinden.

Barbara Hepworth: Rock Form (Porthcurno) – 1964

Bij de ingang van het Rodin-museum (onderdeel van het Philadelphia Museum of Art) is een versie van de Meudon Poort van Rodin, de hellepoort. Dit museum herbergt de grootste collectie Rodin’s buiten Parijs.

In deze poort zitten bekende werken van Rodin als de Denker en de drie schaduwen verwerkt.

De beelden die Rodin maakte van Honoré de Balzac zijn altijd favoriet bij mij.

Deze drie schaduwen schilderde ik ooit in San Francisco waar ze bij The legion of Honor staan.

De burgers van Calais doen het ook goed in het Noord-Atlantische licht

Verder naar het Philadelphia Museum of Art, dat is een enorm complex

met een indrukwekkende verzameling waarin werken als deze Degas.

Camille pisarro: L’île La Croix, Rouen

Of deze Amerikaan, James Abbott McNeill-Whistler: Nocturne

Edvard Munch: Meermin – 1896

De vorm van het schilderij is veroorzaakt doordat de opdrachtgever, Axel Heiberg, het wilde invoegen boven zijn verzameling, onder het dak.

Paul Cezanne: De grote Baders-1900-1906

Jackson Pollock: male and Female – 1942-1943

Man Ray: Fair Weather – 1943

Dit werk van Sol Lewitt vond ik wel erg mooi

en zo’n oude de Kooning vindt je niet in Europa.

Elsworth Kelly: Ubu – 1949

Elsworth Kelly: Deësis I – 1950

Elsworth Kelly: November painting – 1950

Jasper Johns: Memory Piece (Frank O’Hara) – 1961-1970

Jasper Johns: According to What – 1964

In een aparte ruimte een verzameling prachtige Brancusi’s

Marcel Duchamp: The Bride Stripped Bare by her Bachelors, Even (The Green Box) – 1934

Marcel Duchamp: The Bride Stripped Bare by her Bachelors, Even (The large Glass) – 1915-1923

Marcel Duchamp: The Bride Stripped Bare by her Bachelors, Even (The large Glass) – 1915-1923

Marcel Duchamp: The Bride Stripped Bare by her Bachelors, Even (The large Glass) – 1915-1923

Marcel Duchamp: Etant Données: 1. La chute d’eau 2. le gaz d’éclairage … 1946-1966

Marcel Duchamp: Etant Données: 1. La chute d’eau 2. le gaz d’éclairage … 1946-1966

Joseph Kosuth: Plays of/ for a Respirateur – installatie 2016

Joseph Kosuth: Plays of/ for a Respirateur – installatie 2016

Joseph Kosuth: Plays of/ for a Respirateur – installatie 2016

The Barnes Foundation

The Philadelphia Museum of Art