22 februari 2022
Deze dag was ik in het Prado en weer was ik onder de indruk van de Spaanse schilderkunst. Francisco de Goya is al sinds de academie een van mijn favoriete kunstenaars. Zijn tekeningen en etsen vond ik door hun directheid en de in de titels aanwezige droge commentaren een verademing. Het werk overtuigde me van het belang van de directe waarneming of ervaring als basis voor een kunstwerk. Het in de Spaanse cultuur aanwezige surrealisme dat ook in zijn werk te herkennen is en het humanisme waarmee hij portretten schilderde bewonder ik zeer. De zaal met de Pinturas Negras is halfdonker wat de sfeer in de schilderijen versterkt. Het doet je denken aan de omstandigheden waarin ze geschilderd moeten zijn: in het gesloten Quinta del Sordo (huis van de dove), misschien soms wel bij kaarslicht. In deze oorlogstijd komt het werk des te harder binnen.
Zurbaráns lam gods en zijn kale stillevens zijn voor mij ook kernachtige schilderijen waarin de minieme gegevens tot maximale uitdrukking komen. De geroemde stofuitdrukking van monnikspijen die Zurbaran weet te schilderen en die de vergeestelijking van de drager prachtig uitdragen kan het voor mij toch niet winnen van het licht in onderstaand stilleven of de eenzaamheid van het lam daaronder.
Ik stond voor het schilderij Las Meninas van Velàzquez en merkte dat het schilderij dat ik van afbeeldingen en beschrijvingen ken een zuigende ruimte heeft die ik eerder niet ervaarde. Alle weerspiegelingen en de geheimzinnige figuur die zich achterin de ruimte met tegenlicht in een deuropening aftekent vormen een geheimzinnig schaakspel.
Nadat ik in Venetië de Scuola da San Ruocco had bezocht op aanraden van een gewaardeerde collega dacht ik dat Tintoretto de meester was van de compositie. Als je echter het werk van El Greco ziet (die waarschijnlijk door Tintoretto beïnvloed werd) dan doet hij niet voor hem onder. Zijn maniërisme met de verlengde figuren en expressieve kleuren proberen uitdrukking te geven van een innerlijke waarheid en hij was zijn tijd daarmee behoorlijk vooruit.
José de Ribera raakte me met zijn portretten van de lilliputters aan het hof (die van Velàzquez zijn trouwens ook niet mis). Zijn andere portretten zijn ook van een levendigheid die ik erg waardeer. Onderstaand schilderij is van een onwaarschijnlijk dramatisch realisme dat me erg raakte de eerste keer dat ik het zag.
Dan zijn er ook genoeg niet Spaanse kunstwerken te bewonderen. Ik kies deze uit, omdat het de Spaanse kunst en met name Goya heeft geïnspireerd. Titiaan schilderde deze mythische voorstelling van Danaë die de gouden regen ontvangt (dit wil zeggen: die door Jupiter bevrucht wordt) voor de vrome koning Philips II van Spanje. Het is vreemd dat de rechterborst van Danaë niet helemaal is wat ze hoort te zijn.
chmkoome's blog 