27 april 2022
Groot, groter, grootst!
1 september 2021
25 augustus 2019
In Amsterdam werd afgelopen weekeinde de tentoonstelling Kabbala afgesloten die samen met de Portugese synagoge en het Nationaal Holocaust Museum werd georganiseerd. De tentoonstelling gaat over Joodse mystiek die zich in de loop van de tijd ontwikkeld heeft. De afgelopen decennia bereikte deze oude Joodse traditie zelfs de popcultuur: David Bowie was er in geïnteresseerd en Madonna werd er danig door geïnspireerd. Ook diverse sterren in Hollywood uitten zich er over en het werd zelfs wat modieus om zich met de kabbala bezig te houden.
Er is een uitgebreide getallenleer aan verbonden en alle letters van het Hebreeuwse alfabet hebben een bepaalde waarde. Het zijn enorme systemen die gebouwd zijn op de Sefirot, een onderliggende structuur van alle aspecten van de schepping. Zij vormen een brug tussen de abstracte oneindige god ( Ein-sof), de wereld en de schepping. Zij reflecteren goddelijke en menselijke kwaliteiten.
Er zijn veel Joodse kunstenaars die zich door de kabbala hebben laten inspireren, waarvan Barnett Newman wat mij betreft het duidelijkste voorbeeld is. Een aantal kunstenaars zijn in de tentoonstelling verwerkt en het was een verrassing tussen de manuscripten, boeken, amuletten en devotionalia een aantal erg goede kunstwerken te zien. Daarnaast zijn sommige boeken en rollen ook erg de moeite waard. Er is in de VS toch ook een doorgaande stroom van interesse voor dit soort zaken in culturele kringen, want in de Beat-scene en later in de alternatieve filmmakerij zijn ook invloeden te zien die ik erg interessant vond. Kortom: fijn op het laatst nog even door de tentoonstelling te hebben kunnen lopen!
Anish Kapoor: The Void – en daarvoor Sefer Jetsira – het boek over de schepping
Anselm Kiefer: Die Sefiroth – 1986, het symbool, de tien stippen zijn duidelijk herkenbaar.
Eli Content: Levensboom
Abraham Abulafia: leven van de toekomstige wereld – Einde dertiende eeuw. In dit handschrift van Abraham Abulafia zijn in rode en zwarte cirkels de letters van de godsnamen in andere lettercombinaties weergegeven. Door recitatie moeten lezers in trance raken om zo tot extase te komen en dus dichter bij god.
Victor Brauner: Raziel – illustratie bij gedicht V van Yvan Goll’s “Le char triomphale de l’antimoine” – Parijs,1948
Marc Chagall: Elia vaart ten hemel op een vurige wagen – 1956
Barnett Newman: The Gate – 1954
Bezweringskom – Mesopotamië 6e/7e eeuw. Met de Aramese teksten in dit soort aardewerk houdt mijn geliefde zich bezig.
Sigalit Landau: Salt-Chrystal Bride III en VIII Een replica van de jurk die de actrice Hana Rovina droeg in de film “De Dibbuk” waarin ze bezeten raakte door de Dibboek, een geest van een overledene. Ze dompelde ze in de dode zee en registreerde hoe de zwarte jurk van Leah in een witte trouwjurk veranderde.
Isaak Biton van Marakesh: Handboek voor de praktische kabbala – 1925 met aanwijzingen voor het vervaardigen van amuletten.
Anselm Kiefer zal in het Holocaustmuseum in aanbouw een grote installatie plaatsen: “The Breaking of the Vessels”, refererend aan ideeën van Isaac Luria over schepping, vernietiging en restauratie van de wereld. Hier een beeld uit de video van een dergelijke installatie in the St. Louis Art Museum
Barnett Newman: Zim Zum I, model voor een groot sculptuur in Corten staal dat is uitgevoerd in New York. Gebaseerd op de idee dat de Ein sof zich in zichzelf terug trok om ruimte te maken voor de schepping. De kabbalisten die dit idee onder Isaac Luria ontwikkelden in de 16e eeuw noemden dit proces tsimtsoem.
Marc Chagall: De synagoge van Safed in Israël, een centrum van de vroeg-moderne Joodse mystiek.
Ron Agam: En-Sof – 2004
Michael Berkowitz: Demon bindend amulet – 1997
Hendrik Werkman: De Bisschop en de Baäl-Schem (Suite I-X), uit Chassidische legenden.
Harry Smith: Mirror-animations – 1956 – 1957. Smith was een figuur uit de New Yorkse Beat-scene. Hij leerde de christelijke Kabbala kennen vinden de roemruchte Aleister Crowley die als leider van de Golden Dawn met de kabbala bezig was. Smith combineerde deze invloeden met boedhisme en andere spirituele kennis.
Leonard Nimoy: Shekhina nr 93-4 Bekend van Startrek, hij maakte een serie foto’s op basis van een jeugdherinnering in de synagoge
Steven Shapiro: David Bowie in Diagonal Stripes – 1974 Dit is uit een sessie tbv het album “Station to Station”, deze foto is niet gebruikt, maar te zien is dat Bowie duidelijk een kabbalistische levensboom tekent.
Michael Berkowitz: Warrior of God – Protective Amulet-costume 2 – 2000
In Israël ontstond de Leviathan groep die door kabbala beïnvloede kunst maakte.
Lawrence Berman: Bebop Kabbalah, een kunstenaar en beatnick in de VS die zich samen met Amerikaans-Joodse kunstenaars-dichters met Kabbalah bezig hield
R.B. Kitaj: Kabbalist and Shekhina – 2003
Belu-Simion Fainaru: Bircat Cohanim (priesterzegen) – 2006
Belu-Simion Fainaru: Bircat Cohanim (priesterzegen) – 2006
2 augustus 2017
In Avignon bij de Collection Lambert is door Éric Mézil een tentoonstelling samengesteld uit de collectie van Agnes B, modeontwerpster die recent in de De Luxe-bijlage van NRC uitgebreid aan het woord kwam over haar belevenissen.
Het is een bijzonder geslaagde tentoonstelling die een sterk persoonlijke signatuur heeft en indruk maakt door de keuzes die de verzamelaar uit diverse oeuvres heeft gemaakt uit wat een indrukwekkende verzameling moet zijn. De curator heeft de meer dan 400 geselecteerde kunstwerken ook nog op originele en intelligente manier verwerkt, zodat de expositie meer dan de moeite waard is en een mooi beeld geeft van New York in de tachtiger/negentiger jaren en ook een sterke Afrikaanse component en meer recente kunst laat zien. Naast deze tentoonstelling wordt ook een hommage aan de Frans/Marokkaanse kunstenaar Leila Allaoui gepresenteerd. Deze fotografe kwam om het leven bij een terroristische aanslag in Ouagadoudou. Verrassend sterk werk van iemand waarvan ik nooit eerder werk zag. Ook is er een groepstentoonstelling te zien met werk van Anselm Kiefer, Joseph Beuys, Lothar Baumgarten en Wolfgang Laib in het kader van het veertigjarig bestaan van het Centre Pompidou in Parijs. Deze tentoonstelling is opgehangen aan de serie “La vie sécrète des plantes” van Kiefer die in 2003 door Yvon Lambert gedoneerd werd aan het Parijse museum. |
Mocht u nog in de buurt van Avignon komen: een aanrader!
Leila Allaoui: installatie
Leila Allaoui: uuit de serie “No pasara” – 2008
Leila Allaoui: video
Chérie Samba: Voyage Clandestin
Seydou Keïta: Sans titre (Homme à la fleur) – 1959
John Goba: Ode e Lay – 1996
Vergeten aan te tekenen
In de mooie zaal met Sol Lewitt-muurtekening – Douglas Gordon: Bootleg – 1995 (The Smiths and Morrissey)
Max Natkiel: Paradisio-still
Claire Taboulet: make-up – 2015
Andy Warhol: Untitled (Boy in the zoo) – 1954-1958
Claire Taboulet: les mangeurs – 2013
Daniel Johnston: Captain America
Cameron Jamie: Untitled – 2005
Futura 2000: Angie – 1995
Alexander Calder: Sun – 1970
Roman Signer: Sand Column – 1995
Roman Signer: Sand Column – 1995
Mona Hatoum: Keffieh – 1998
Mona Hatoum: Set in Stone – 2002 (links het westen, rechts het oosten)
Dieter Roth: Sans titre – 1985
Dieter Roth: Sans titre – 1985
Robert Wilson: Bessie Smith, Breakfast Chair – 1988
Cyprien Gaillard: Pictoresque (Königsburg) – 2007
Pierre Klossowski: Scene du jeune Ogier et du commandeur de St Vit – 1982
David Lynch: Fix my Head, Head and Hand, Potemkin Dream – 2010
Suicide’s Alan Vega: Sons of Anarchy – 2012
Alan Ginsburg: Portrait of Bill Burroughs – 1953
Jean-Michel Basquiat: Z.T.
Alain Dister: Mijn oude leraar Michael McClure en Alan Ginsburg – 1998
Een fantastische Gilbert and George
Anselm Kiefer: Der Traumkönig
Joseph Beuys: Jajaja – Neeneenee Elders in het gebouw klonk het geluidswerk van deze tape
Wolfgang Laib: Maison de Riz – 1985
Achter – Anselm Kiefer: Die Rheintöchter – 1969-1989, voor Wolfgang Laib: Milchtegel – 1996-1999
Anselm Kiefer: La vie secrète des plantes – 2001-2002
Anselm Kiefer: La vie secrète des plantes – 2001-2002
Anselm Kiefer: La vie secrète des plantes – 2001-2002 (detail)
13 september 2015
In de Martin Gropiusbau in Berlijn is een mooie tentoonstelling te zien met een keuze uit de waanzinnig uitgebreide collectie Würth. Ondernemer Reinhold Würth heeft een enorm bedrijf uit de grond gestampt met bouwmaterialen,voornamelijk ijzerwaren, en heeft met zijn kapitaal inmiddels 17.000 objecten gekocht uit de afgelopen vijf eeuwen. Centraal in de vide staat bijvoorbeeld de installatie The Last Judgement Sculptures van Anthony Caro. Dit werk was de Britse bijdrage aan de biënnale van Venetié in 1999 en is integraal verworven door de collectie Würth. Dat de man wel enige smaak heeft blijkt uit de mooie keuzes die hij maakte uit het oeuvre van diverse kunstenaars en in het vijfentwintig-delige werk van Caro lijkt zich heel veel uit de tentoongestelde werken samen te ballen. Met een grote serie groot formaat linosneden van Georg Baselitz eromheen (mooi om terug te zien) was dit een dramatische binnenkomer. Het was verboden te fotograferen, maar ik heb toch deze plaatjes nog kunnen schieten om een indruk te geven. Een aanrader wanneer u zich in Berlijn bevindt!
8 augustus 2015
In het gedeelte van het complex dat een keuze uit de collectie van Yvon Lambert toont is een indrukwekkende expositie te zien met minimalistisch top-werk en wat andere zaken. Een indrukwekkend geheel!