Ultra Thing

12 september 2014

HEDEN heeft momenteel een gewaagde tentoonstelling in huis met het werk van Ton Schuttelaar. In de tentoonstellingsruimtes zijn drie stoelen opgesteld met daarop en eromheen producten uit de supermarkt en een opengeslagen krant, elementen uit het dagelijks leven. Deze ordinaire voorwerpen worden een officiële tentoonstellingsruimte in gebracht waar het normaliter de bedoeling is dat op den duur een werk door een bezoeker gehuurd kan worden om thuis als kunstwerk te installeren. Een intrigerend gegeven: houdt het bierblik of de krant het kunst-stempel dat de tentoonstellingsruimte haar geeft of keert het terug naar het normale leven (met als mogelijke consequentie de afvalbak)? Wat drijft de kunstenaar ertoe deze terloopse zaken als kunst in een “white-cube” te laten zien? Jack Segbars schreef een begeleidende tekst waarin min of meer gesteld wordt dat in de hedendaagse overvloed van beelden het belang van de betekenis van die beelden verloren gaat, te meer daar door het publiek meer naar vorm, uitzonderlijk en nieuw, gekeken wordt dan naar wat die beelden zeggen. Daarnaast steekt Segbars als vertegenwoordiger van de kunstwereld ook de hand in eigen boezem door te stellen dat de kunstwereld al reducerend tot een kaal minimalisme kwam waarin betekenis ontkend werd en door redenerend naar de van de straat geplukte toiletpot die in het museum werd gezet als kunstwerk van Marcel Duchamp ook zelf wel enige schuld treft.

Schuttelaar beweegt zich in dit veld van gelijkgeschakelde beelden en het zoeken naar beelden en hun betekenis. Hij gaat uit van volstrekte inwisselbaarheid van beelden. Hij heeft een beeldarchief met foto’s uit zijn dagelijks leven op basis waarvan hij werk maakt. Het als kunstenaar kiezen van de foto’s en het herinterpreteren daarvan  in zijn werk ziet hij als een parallel van het proces waardoor beelden in musea worden gelauwerd. Dat zegt iets over het mechanisme van de waardering van beelden, maar de betekenisgeving blijft nog een probleem. Als antwoord op deze vraag stelt de kunstenaar voor kunst en leven gelijk te schakelen en de beelden die hij maakt zo kaal mogelijk te laten zien, zelfs  titels die hij zijn beelden gaf en die een suggestie van betekenis gaven zijn nu verdwenen. De vraag komt dan bij de kijker terecht die de beelden een eigen betekenis zal moeten geven.
Eerder (De Nieuwe nr. 21, Amsterdam 2010) stelde ik dat de kunstenaar een manier van leven de tentoonstellingsruimte in haalt door details daaruit te tonen. Hier bij HEDEN zijn de beelden nog slechts wat ze zijn en in het sous-terrain worden ze zelfs in afzonderlijke fragmenten getoond. Ook stelde ik dat het spanningsveld tussen maker en kijker eindeloos wordt opgerekt. In deze tentoonstelling wordt de verantwoordelijkheid voor de betekenis bij de de kijker gelegd die wordt uitgedaagd actief deel te nemen aan het proces door werk te huren en thuis te installeren, waardoor het werk terug gebracht wordt naar het dagelijks leven.
In de tentoonstellingsruimte zelf veroorzaken de beelden en onderdelen daaruit spanning doordat ze herkend worden, het maakt deel uit van het dagelijks leven van velen, maar ook worden ze in een kunstzinnige context tentoongesteld. Een van de beelden heeft zelfs een verdubbelde context door de houten plaat die er als sokkel onder ligt. Misschien worden door deze inwisselbare beelden ook de beschouwers gelijk geschakeld, doordat het werk in de vorm zo herkenbaar is en blijkt juist in de verschillende waardering van dit werk dat gelijkschakeling niet mogelijk is en de betekenis van het werk dus blijft veranderen.

 

 HEDEN